(Merkataritzako itsas armadan, bitakora-koaderno deritzo marinelek beraien guardian gertatutakoaren datuak gordetzen zituzten liburuari. Etimologikoki latinezko habitaculum-etik dator -”habeo”-tik “Hábito”; indoeuropa ghabh, eman, jaso-. Antzina, bitakula edo bitakora esaten zitzaion.
Antzina, itsasontziek aginte-zubi estaturik ez zutenean, koaderno hau bitakora barruan gorde ohi zen, eguraldi txarretik babesteko. Pertsona berezi baten bizitza edo esperientzia kontatzen digun liburua da. Bidaia bat egiten den bitartean bertan idazteko ere balio du.)
Ostirala, 2019ko urriaren 4a
Burlatako 15:00etan aterako gara. HERVÁSera (Caceres) iritsi ginen 21:00ak aldera, eta ederki afaldu genuen kanpineko jatetxean: izokin- eta ketu-entsalada epela eta txokoa plantxan, Caceresko ardo on batekin (“Oir el silencio”). Salbuespenezkoa. Lotara.
Larunbata, 2019ko urriaren 5a
10:00ak abiatu ginen. ALGECIRASera 17:00ak aldera iritziz, Sevilla-Jerez autobideko aparkalekuan bazkaldu ondoren. Merkataritza gunetik paseiatu, herriko supermerkatu bateraino, eta itzulia. Afari azkarra eta ezagutzea falta zitzaigun parte-hartzaileen aurkezpena eta guztion arteko bilera.
Igandea, 2019ko urriaren 6a
8:00etan, Ferrytik TANGERrako ontziratzeko zabalgunean. Astun samarra.
10:30 aldera irten ginen, 11:40an ailegatuz, 10:40an bertako ordua (Maroko).
Aduanan oso astun ibiltzea. Ia bi ordu geroago, etengabeko eskaneretatik, polizia-bisita autokarabanetara, galdera topikoak (“Dron bat duzu?”, “Armak dituzu?”, “…”) eta polizia aspertuak.
TETUAN aldera oso bidai astuna egin ondoren, gero autopista eta CHERCHAOUENeko udal kanpinera, milaka urteko hirigunearen gaineko aldean. Ibilaldi gidatua kanpinetik, bertako txoko eder eta tipikoenetan barrena.
800 dírhams trukatu eta mugikorrerako dei-txartela erosteko saiakuntza (ez genuen lortu).
Afaria kanpinean ondoko bikotekidearekin, Enrike eta Karmenekin (aurreko astean Bilbon auto karabana erre zitzaien). Jende xarmagarria benetan.
Astelehena, 2019ko urriaren 7a
Irteera 8:45ean VOLUBILISerantz, iparraldeko Marokoko erromatarren garaiko aztarnarik garrantzitsuenetarantz. Oso gidari sinpatiko batek erlikia arkeologiko bikain horretan zehar eraman gintuen (zikoina batzuek inguratuta, barrutiko zutabe erromatarren baten gainetik).
Bazkaldu aurretik, aparkatze prozesu ikusgarria MECKNESen erdian (“gorrillen nagusiarekin negoziatzaile bikaina” zen gure Marinok 13 autokarabana eta Abduleko 4×4 autoa leku txikian sartzea lortu zuen).
Bazkaria jatetxe marokoar batean (ardo dastaketa petaka partikularrean).
Ondoren, joan zentro historikora, beharreko gidari kontratatu baten eskutik. Lehena zaldi-kotxeetan, hiri inperial honetako ALETEGI eta ZALDITEGI ERREALETARAINO. Gero, bisita gidatua Medinara.
Arratsalde-gau librea. Ibilaldi autonomoa MEDINAn barna, eta olibak eta ozpin-olioak erosi eta pastela bateko afaria jatetxe batean, “La plaza de la Destrucción” gainean (edateko Coca-Cola: “A ze zorigaitza!”).
Lanaldi-amaiera, gin-tonic-arekin autokarabanan.
Asteartea, 2019ko urriaren 8a
8:45ean irten eta 10:30ean FEZera iritsi ginen, hiri erdiko aparkalekuan aparkatzeko, munduko Medina nagusiaren ondoan.
Larrugileen zonaldean bisita gidatua, marokoko produkturen bat erosi ere (emakume-zamarra, tuareg zapia).
Hemen, tratatu-negoziazio-erregateo tipikoaren lehen esperientzia bizi dugu. Ahuntz-larruzko pieza bat interesatzen zitzaidanez, lehenik 200 euro eskatu zizkidaten, Madrilgo Arrastoan 30 €kostatuko zen pieza batengatik.
Hemen, tratatu-negoziazio-erregateo tipikoaren lehen esperientzia bizi genuen. Ahuntz-larruzko pieza bat interesatzen zitzaidanez, lehenik 200 euro eskatu zizkidaten, Madrilgo Arrastoan 30 eurotan erosiko nueen pieza batengatik. Ezetz esan nionean, beste merkatari bat agertu zen, agian sekzioaren arduraduna, eta 100 eurotara jaitsi zidan. Kaleko atean azaldu zitzaidan 2 metroko arabiar bat, dotorea benetan, zuri nuklearraz jantzita, 80€ bidez eskaintzen zidana. Sinestezina. Ez nuen erosi.
Bazkari autonomoa MARJANEko merkataritza-zentroan, autokarabana guztiak erregaiaz bete eta AZRUrako irteera, Saudi Arabiak ordaindu zituen 10 milioi euroko lelokeriak eraikitako “EURO CAMPING” kanpin ikusgarrian lo egiteko.
Afaria bizilagunen Kanper furgonean (“lo ez egiteko” azken istorioekin girotuta), eta gainerako abentura lagunek kanpoan mahai handi bizian afaltzen zuten bitartean. Gero, 23:00ak aldera, “kanpalekuko sua” konpainia osoarekin, gin-tonic herrikoia “made for McNolo” eta Luis valentziarraren animazioarekin, txiste-saio batekin eta beste ahotsen baten laguntzaz.
Asteazkena, 2019ko urriaren 9a
8:30ean atera ginen, gure Abdul gidariarekin lehen talde gisa, eta bi ordu eta erdian Palmondoaren gainean bazkaltzeko asmotan eta, arratsalde erdi aldera, MAADIDen, XALUCA HOTELEAN, gaua autokarabanetan, baina hoteleko zerbitzu guztiekin (afaria eta gosaria barne) pasatzeko helburuarekin.
Palmondoa oasi modernoa zen, saltzaile atsegineek bazar landatar bihurtu zutena.
Etapa gogorra izan zen, baina erlaxagarria azkenean. 16:30ak aldera autokarabanak aparkatu eta gero, partiduak padelean, bainua igerilekuan, jacuzzi aukerakoa eta afaria hotelean eta bazkalondoan tea eta patxarana.
Gogoratzeko unea: ZIZEKO ARROILAetik eta izen bereko PALMONDOTIK doan bidea eta, nola ez, aparkalekuan kokapen ezin hobea.
0:30ak dira eta orain arte bizitako guztia idatzi ditut ohar hauetan, koaderno hau egunero (edo gauez) osatzen jarraitzeko asmoz. Ikusiko dugu.
Osteguna, 2019ko Urriaren 10a
Egunaren helburua dunetara iristea izan zen, buggy-an eta dromedarioan paseatzea eguzki-sarrera ikusteko eta HASSILABIDeko “ATLAS DU SABLE” aterpetxean lo egiteko.
Goiz xamar gosaria egin genuen, eta berehala fosil-fabrika batera iritsi ginen (sinestezin samarra, gure artean, hainbeste plaka, pieza, altzari arbel, inkrustazio milaka fosil dituzten marmolak,…????????????!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ).
AERFOUDen gelditu gasolioa hornitzeko, eta herriko azoka txiki eta dotorea bisitatu. Zapi bereber bat eta txiletar bat erosi nituen 150 dírhams (15€) ordainduta, erregateo gogorraren ondoren. Ikasten ari ginen ba.
Janari loriatsua, kalean gure “Errubiak” inprobisatutako aperitibo handiaren ondoren (bermuta y olibak). Terrazan bazkaldu ondoren, te on bat (likoreekin,… gureak zirenak noski: ron eta armagnac).
“Alí El Cojo” aterpetxeko aparkalekua (pertsonai bitxia Alí!).
Buggy bikoitzeko paseo-rallya egin genuen dunetan zehar. Esperientzia harrigarria eta, aldi berean, deprimitu samarra, gure motorrekin hain atsegina zen ingurune batean egin genuen zaratagatik eta inbasioagatik.
Ilunabar ederra, buggyetan aterpetxeraino, afarira eta lo egitera.
Ostirala, 2019ko urriaren 11
Txangoa 4x4an, bazkalordura arte.
Aintzira erraldoi batean gelditu ginen (MERZOURGA), flamenko-talde bat eta zenbait ahate prismatikoekin behatzeko aukera izanik. Oso lasaigarria.
LOS NEGROS izeneko herrixkari bisitaldia, bertako kantu eta dantzekin, leku berezi batean. Bertako jendea eta berebereak bizi dira bertan. Beraiek atsegin handiz eskainitako tea dastatu genuen. Bertako musika CDen eskaini baina,…. ez ginen tentaldian erori.
Artzain nomaden talde baten kanpamentu batean geldialdi bat egin genuen. Xarmagarriak hor bizi ziren bi emakumeak (84 urteko ama eta 40 urteko alaba). Hunkigarria izan zen jende horren bizi-baldintzak egiaztatzea, betiere aziendari begira (ahuntzak, ardiak, gameluak…). Harrigarriak beraien komunak eta lurreko labea eta sukaldea. Hori bai, khaima bat zuten, areto-estiloa, bisitariei eta/edo turistei erakusteko prestatua.
Gero landa-eskolara joan ginen eraikitako bertako haur nomadentzat, “ONG” baten laguntzarekin (ikasgela, jantokia, sukaldea…), nahiko baldintza eskasetan. Ikasle gutxi. abantaila bat maistra gaztearentzat, bertakoa ere noski.
Ohiko labeetan egindako “hamaiketako” bat zerbitzatu ziguten, olioarekin eta, jakina, te bikain batekin.
Bazkaria aterpetxean eta bazkalondoan luxuzko khaima batzuetan alojamendua landa-ostatu batean, SAHARA basamortuko lehen dunen ondoan.
Arratsaldean, gameluan paseatu dunetan barrena, haien artean iluntzea ikusteko, argazki ikusgarriekin. Jaitsiera oso lasaia izan zen khaimetaraino.
Khaimen arteko terrazan, afari tradizionala eta musikaz betetako jaia, bertako artista gazte batzuek girotua, Luis bere kaxa flamenkoan eta Alejo danborretan lagunduta. Gutariko batzuk bereber estiloan parte hartu genuen ere.
“Gin-tonic botila handiko festa” izan zen, eta amaitzeko, “su artifizialak”, gure gidari Marinoren kortesiaz.
Batzuk gin-tonikek animatutako Abdulekin jaitsi ziren 4×4 batean, eta gainerakook han bertan lo egin genuen “Mila gauetako erregina eta printzeak” izango bagina bezala. (je, je!!!!!! ). Hollywoodeko filmetako dendak ziruditen, baina.
Larunbata, 2019ko urriaren 12a.
Egunsenti zirraragarria dunen artean, goiz goiz gosaldu genuen, 7:30 aldera, Alík bultzatuta. Bazirudien handik “botatzeko” presa zuelarik.
“Alí el Cojo”-ren 4X4 autoaz aterpetxera jaitsi ginen, gidari sinestezina suertatu zen(oin bakar batekin azeleragailua, balazta eta enbragea manejatuz). Ikaragarria! Gainera guzti honen jabe bitxia, aterpea eta khaimen muntaia barne.
Bidaia luzea, RISSANIko Medinara sartzeko ate ezaguna zeharkatuz, TODRAKO GARGANTETARAINO.
Harrigarria izan zen haien sarrera eta irteera, baina, batez ere, gure AIXAKO MARINO GIDARI handiak 13 autokarabanarekin sartzeko (eta Abdulen 4X4 autoarekin), tokiaren hondora eta buelta emateko, haitzartean aparkatzeko eta autokarabana guztiekin ateratzeko erakutsi zuen trebezia (ukitze eta zarata bakar bat gabe).
BOULMANE UPSrako bidean bazkaria errepidean, gasolindegiko aparkaleku batean. Han gu, AC 10ekook, butano-gasik gabe geratu ginen, baina afera gainditu egin genituen gure THELMA eta LOUIS (NATI eta CARMEN esn nahi dut) lankide xarmangarrien eskuzabaltasunagatik (gure, ordezko bonbona eman zigutelako. Ez abenturazalerik gabe; izan ere, guztion artean ez genuen asmatzen bonbona berria berriro piztea, gure “liderra” Marino iritsi eta konpondu arte (nola ez?).
A! Ahaztu egin zitzaidan “egunsentia” gure Mikele alabari zoriontzeko izan zela, egun horretan urteak betetzen zituen eta.
17:00ak aldera, XALUCA EDADES 5* Hotel Handira iritsi ginen.
Tenis partidatxo bat, guretzat konpondu berri zuten pistan (…??!!) eta igerilekuan bainua, 1.200 metroko altitudean; ilunabarrean, terraza batean, Marokoko herrixka batera begira; Antonio (“Aietxu”) lagun adituarekin, Marokoko zeru izartsura, eta Kristina bidai lagunaren iruzkin astronomikoak.
Marokoko jatetxe tipikoan afaria eta lotara.
Igandea, 2019ko urriaren 13a.
Ibilaldi bihurgunetsua, ERGAREN LEPOTIK, eginez bertako begiratokiraino igo ginen. Hamahiru autokarabanaz osatutako suge artikulatua AIXAko NAGORTXU argazkilari zuhurrak betirako lekukoa atera zuen.
Zirraragarria eta ikusgarria, eta aldi berean beldurgarria, ondorengo jaitsiera (Uufff!!!!!!!!).
Bidean, arrosetatik ateratako produktuak egiteko Kooperatiba Fabrika bat bisitatu genuen, LA ROSA BAILARAN, eta “eau de roses”-en erosketaren bat egin ondoren AMMRIDIL KASBAHra (jatorri familiar erlijiosoko fabrika batera) SKOURAn, heldu gien. Erdi Aroko bitxikeria bat zen, adobe hutsa zuena eta bertako gidari batek primeran azaldutakoa.
Arazoak izan genituen Kasbahetik ekaitz beldurgarriak eragindako lokotik ateratzeko, ekaitz hura GU iritsi baino bi ordu lehenago jausi baitzen (!!!!!!!!! ).
Gasolioa hornitzeko, komunak husteko eta kuadrilla osorako ardoa eta garagardoa erosteko (inprobisatutako kooperatiba ibiltari gisa), LA KASBAH hoteleko aparkalekuan, AIT BEN ADOHBEN ADOHUn, gaua han pasatzeko egokitu ginen.
Hoteletik sartzen zen ibai ertzetik, II. mendeko Kasbah lokala, UNESCOren ondarea dena, miresteko zailtasunak. Ezinezkoa izan genuen ibaia zeharkatzea, lehenago izandako euriteen ondorioz hazi baitzen, hara iristeko (lagun ausart batzuek ibaia zeharkatzea lortu zuten,… inguruko zubi batetik: “Ikasiz gero, dena gainditu ahal da!”).
Hotelera igotzean, gure lagun ausartak, Karmenek,grazia handiz dantzaldi bat egin zuen, inguruko gaztetxo batzuen musikarekin (plash, plash, plash!!!!!!! ).
Afari lasaia hoteleko jatetxean, kooperatiban erositako edariak banatu eta kobratu ondoren. Azkenean, Enrike Marokoko ardo “zoragarriko” 6 botila gehiagorekin gelditu zen (Buuuaaaa! ).
Astelehena, 2019ko urriaren 14a.
MARRAKEXerako bidea gogorra egin zen, errepidean etengabe egiten diren obrengatik.
Eguerdi aldera iritsi ginen hiri inperialera, bazkari espresa, “JEMNA EL FNAA” PLAZA famatutik gertu, erdiko aparkalekuan aparkatu ondoren, KOUTUBIAREN ondoan, elektrizitate-hartunearekin eta dena.
Bazkaldoan bisitaldi gidatua, gida ofizial baten bidez (edo hobeto esanda “ofizialista”), aurrekoak bezala (Kasbah de Ammridil izan ezik), kultura islamikoari buruz zuen iritzia gehiegi azalduz, nire ustez, matxismo nagusia, beloa edo “burka” erabiltzea, gizakiaren nagusitasuna eta abar bezalako gauzak justifikatzen saiatuz, eta plazari buruzko informazio gutxiago emanez.
Gero, astialdian, kaleetan zehar galera handia, “henna arábiga” Errubiarentzat, niri bizarra tokiko bizargin batek moztu eta babutxa merkeak etxekoentzat erosi .
Egunaren amaieran, autobusean, afari folkloriko batera joan ginen, pixka bat “astuna” izanik, “CHEZ ALÍ” supergune turistikoan. Gure gidariek asko prestatu zuten arren, ez zitzaigun asko gustatu. Agian hobe izango zen “Jemna el Fnaa” plazatik “askatzea”, txosnetan afaltzea eta abar. Pena pixka bat Marrakexera egindako bisita honetan. Gutxikoa suertatu zitzaigun.
Asteartea, 2019ko urriaren 15a
Bidaia erosoa autobidean eta bide espresean (bi karrileetan) ESSAOUIRAraino. Lehen, merkatal geldialdi bat, “HUIL DE ARGAN” kooperatiba bisitatzeko (Arganen olioarekin egindako lurrinak eta kremak egin eta saltzen zituena). Jakina, produkturen bat erosteko “aukera” ezin galdu.(diru-moldaketarekin, “erregostea” saialdiaren ondoren, baina horrekin nazkatuta geunden pixka bat).
Herriko Medina bisitatzea oso esperientzia ona izan zen. Bisita azkarra, gida “tradizionalarekin” baina ez oso astuna. Betikoa, gure kontura joateko amaieraren zain.
Bazkari ona, harresiaren ondoko “Risto” aldean, arrain onako parrilladarekin (azkenean!!!!!). Gero, arratsaldea libre, Errubiak “azulejoak” erosi (azkenean!!!!) eta afaria benetako txiringito batean, portuaren ondoan (eramateko arrain-platazo bat prestatu ziguten herriko mutil batzuk, eta ACn jan genituen Enrike eta Karmenekin). 40 euro guztira.
Gin-tonic eta ron trago batzuk ondoren, lo egitera.
Asteazkena, 2019ko urriaren 16a
Erresaka pixka batekin, azkar atera Casablancatik gertu dagoen kanpin baterantz. Gure Abdul onaren “Cagadica”, gidari maitea baina baldar samarra zen. Lo hartu zen, gure taldea berandu atera eta kostaldeko “infernal” errepidean zehar SIFUra eraman gintuen. Gero, autobidetik CASABLANCA-MOHAMEDIA arte, berandu eta nekatuta iritsi ginen.
Kasablancako MESKITARA (Marokon bisita daitekeen bakarra) bisita ez genuen egin, eta Enrike eta Karmen adiskide onenek prestatutako janaria dastatu genuen. Ibilaldi bat ondartzan zehar, kanpinaren ondoan, dírhams gehiago atera eta afari autokudeatua ACetan. (“Biharamunean 9:30ean atera behar? Hain berandu? Ez genuen ohiturarik!” ).
2019ko urriaren 17a, osteguna
Bidaiaren azken eguna. Eguneko plana: bazkaria eta afaria ASILAHn (kanpinean eta gauean jatetxea, bidaiaren amaierako ezusteko gisa (??) ).
Bidaia luzea, baina geldialdia RABATen MAUSOLEO DE LOS OUDAYAS (egungo dinastia marokoarra) ikusteko, muino batean (XII. mendeko meskita-proiektu zaharra, bukatu gabea), RABAT-SALIR metropoli osoa ikusi eta menperatzen duena.
USTEKABEKO AFARIA jatetxe espainiar batean (CASA GARCIA), oso ondo atera zena (entsaladilla errusiarra, aliolia, arraintxoak, txirlak, marokoko ardo ona…).
Marinoren eta Nagoreren opari ona, zeramikazko plater batean, izen pertsonalizatuekin, bidaiaren oroigarri gisa.
Eta azken gin-tonics-ak kanpinean gure autokarabanan, egun hauetan idatzi dudan BITÁCORA KOADERNOAREN azken orri honen balorazioekin eta erredakzioarekin, nobedade eta lehentasun gisa.
(Hurrengo egunean, 2019ko urriaren 18an, ostiralean, ontziratu ginen Tangeren, Gibraltarreraino ibilbide motza egin eta… “bakoitza bere etxera”. Gu Sevillara joan eta han gaua egin genuen, gure Mikele taldearen antzerki-emanaldiaz gozatu eta denekin afaldu ondoren. Eta, goizean, etxetxora,…!!!!).
– ASSSALAMU ALAYKUM!!!!!
-WA ALAYKUM ASSALAM!!!